ژ نڤێسین وئامادەکرنا: پ. هـ. د. حەمید باڤی

(ب هەلکەفتا سالڤەگەرا (٥٣ێ) یا دامەزراندنا (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامێ ل کوردستانێ) (٢١/ ٩/ ١٩٧٠- ٢١/٩/ ٢٠٢٣)، زانایێ ئایینی د ناڤ هەر جڤاکەکی دا بیت ئەرکەکێ مەزن وبارەکێ گران یێ ل سەر ملی… چونکو مینا هەر وەلاتیەکێ دی ئەرکەکێ نیشتیمانی ومللەتینیێ یێ سەر ملێن وی ، دڤێت ئەو ژی وەکی هەمیان خەباتێ وخزمەتێ ژ بو وەلاتێ خوە بکەت وبەڕەڤانیێ ژ ئاخ و سەروەریا وەلاتێ خوە بکەت… وژ لایەکێ دی ڤە ژی وەک زانایێ ئایینی دڤێت رێنیشاندەر بیت بو جڤاکی وڕێکا ڕاست ودروست نیشا بدەت وبەرێ وان بدەتە ئاشتیێ ولێبورینێ وپێکڤەژیانێ وراستیێ ودادپەروەریێ ورێزگرتنا مروڤی ومافێن وی وهەمی رەوشتێن دی یێن جوان وئاڤاکەر د ناڤ جڤاکی دا، هەروەسا مللەتی فێر بکەتە خوداپەرستیێ ل دویف پەیاما خودایێ مەزن… ژبەر هندێ بەرپرسایەتییا زانایێ ئایینی گەلەک یا مەزنە لەوما دڤێت زور یێ هشیار بیت وبێ جودایی خزمەتا جڤاکی بکەت ورێکا خودێ ژی بەر نە دەت وچ کار وتشتان بێ فەرمان ورازیبوونا خودێ وپێغمبەرێ وی (س.خ) نە کەت.

(مەلایێن کوردستانێ) ژی هەردەم هەست ب ڤێ بەرپرسایەتیا مەزن وبارێ گران کرییە لەوما زور ب هشیاری خزمەتا جڤاکی کرییە وب ئەرکێن خوە یێن خودایی رابووینە ومللەت ژی فێرکریە ورێکا راست ودروست نیشا دایە چ بو ئاخرەتێ بیت وچ بو دونیایێ، وخەباتا مللەتینیێ ومروڤایەتیێ بەردەوامی پێ دایە، لەوما ژی دێ بینین ل سالێن شێستان دا ژ جەرخێ بوری د ناڤ رێزێن شورەشا ئەیلولێ دا ماموستایێن ئایینی ومەلایێن کوردستانێ ب جوانترین رەنگ وشێواز خزمەتا جڤاکێ کوردستانێ دکر وکار وبارێن ئایینی ژی ل گوندان ب رێڤە دبرن… کە خزمەتا ئایینێ خودێ پاشی یا جڤاکێ کوردستانێ وخەباتا مللەتینیێ ل گەلێک دکرن.

ژبەر هندێ ژی پشتی (رێککفتنا ١١ی ئادارا سالا ١٩٧٠ێ) زانا ومەلا وماموستایێن ئایینێ ئیسلامێ ل کوردستانێ خڕڤەبوون ودانوستاندن کرن ب دەستپێشخەری وب پشتەڤانیا رێبەرێ گەلێ کوردستانێ خودێ ژی رازی: مەلا مصطفی بارزانی (١٤/ ٣/ ١٩٠٣- ١/ ٣/ ١٩٧٩ێ) کونگرەیەکێ بەرفرەهـ گرێدا وپشتی چەندین دان وستاندنان ولێکگهوڕینا بیر وهزران (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامێ ل کوردستانێ) دامەزراند وڕاگەهاند ل سەر ئاستێ ناڤخوویی وبو رایا گشتی (ل ٢١/ ٩/ ١٩٧٠ێ) دا ڕاببیت ب چەند ئەرکێن ئایینی وکوردستانی ومروڤایەتیێ ژبو بجهئینانا هندەک مەرەمێن رەوا وئارمانجێن پیروز .. ژ وانا:

رێکخستنا کار وبارێن مەلا وزانایێن ئایینی ومزگەفتان ل کوردستانێ دا باشتر وچێتر وچالاکتر وکاراتر خزمەتا ئایینی وخەباتا مللەتینیێ بکەن.

ڤەکرنا خواندنگەهـ وپەیمانگەهـ وزانکویێن ئایینی- نیشتیمانی دا مەلایێن زانا وبسپور وشارەزا ونیشتیمانپەروەر ژێ دەربچن وبشێن ب شیانێن باشتر وخورتتر وزانیستیتر خزمەتا ئایینی وجڤاکی بکەن، پشتەڤانیکرنا شورەشا کوردستانێ ل سەر بدەستڤەئینانا مافێن مللەتی یێن شەرعی وعادیلانە، ئاڤاکرن وگرێدانا پێوەندیێن خورت وموکم د گەل رێکخراو وئێکەتی وسەندیکایێن زانایان ودەزگەهێن ئایینی ل جیهانا عەرەبی وئیسلامی پیخەمەت بەرچاڤکرنا ئەوێ زولما دیروکی یا ب سەرێ گەلێ کوردستانێ ئینایی ژ تەپەسەرکرنا وی وژ بێ بارکرنا وی ژ هەر مافەکێ مللەتینیێ ومروڤایەتیێ، دا پشتەڤانیا دوزا گەلێ کوردستانێ ومافێن وی یێن چارەنڤیس و رەوا بکەن.

ڤێجا تایێن ئێکەتیا زانایان ل سەرانسەری باژێرێن کوردستانێ هاتنە ڤەکرن وخزمەتا ئایینی ومللەتی هاتە کرن وهندەک چالاکی هاتنە ئەنجامدان نەخاسمە ل دەڤەرێن: مویسل وشنگال و زاخو ودهوک وئامێدیێ وشێخان وئاکرێ زێدەباری کەرکوکێ وهەولێرێ وسولەیمانیێ وهەلەپچە وجهێن دی، ئێنا (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامێ) ل کوردستانێ پشکداری د هەلکەفتێن ئایینی ونیشنیمانی دا دکر، وبەڕەڤانی ژ بەرژەوەندیێن ئایینی ومافێن جڤاکی دکر، هەتا گەلەک بەرنیاس وناڤدار بووی وسەنگەکا مەزن بو خوە پەیدا کر، لێ مخابن ئەڤ بزاڤ وچالاکی نەمان پشتی راوەستانا شورەشا ئەیلولێ (ل ٦/ ٣/ ١٩٧٥ێ)، وشوینا وێ (لژنێن تێگەهشتن وهشیارکرنا ئایینی/ لجان التوعیة الدینة) یێن گرێدایی حکومەتا عیراقێ هاتنە دامەزراندن وکارا کرن ل دەڤەرا کوردستانێ ژی.

بەلێ پشتی شورەشا گولانێ (٢٦/ ٥/ ١٩٧٦- ٢٥/ ٨/ ١٩٨٨ێ) هاتیە دەستپێکرن وڕاگەهاندن، ورژێما شاهێ ئیرانێ ژناڤچوویی (ل سالا ١٩٧٩ێ) دووبارە دەرفەت پەیدا بوو و(ئێکەتیا زانایێن ئایینی ئیسلامێ) هاتە ڤەژاندن ل کوردستانێ (ل روژهەلاتی ول دەڤەرێن رزگارکری وپاشی ل ئاوارەبوونێ ول کەمپێن دەستەسەرکرنێ ل باکوری/ تورکیا) ول دویف وان کاودانێن تەنگاڤ ودژوار خزمەتا ئایینی وخەباتا جڤاکی هەتا ڕادەیەکێ باش هاتە کرن.

وپشتی سەرهلدانا ژێرییا کوردستانێ (ل ئادارا سالا ١٩٩١ێ) مەیدان پتر ژ بو (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامی) پەیدا بوو وکارێ وێ بەرفرەهـ بوو وکاودان زور دگونجای بوون، لەوما گونگرە گرێدان ورێکخستنێن خوە خورت کرن وگەلەک چالاکی ئەنجامدان .. لێ مخابن ژ بەر شەڕێ براکوژیێ وناکوکیێن ناڤخوویی گەشا (ئێکەتێ) راوەستا ودوو- سێ بەرەکی پەیدا بوو ، وئەو رولێ د گێرا روژ بو روژێ کز ولاواز بوو ، هەر چەندە پشتی هینگێ ئێکگرتنەک پەیدا بوو لێ هەر نە هاتە سەر گەش ورەوشا خوە یا بەرێ.

بدیتنا من: ئەڤروکە ژی گەلەک گرنگە وزور پێدڤییە رولێ (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامێ ل کوردستانێ) بهێتە کارا کرن ژ بو بجهئینانا وان مەرەمێن ئایینی ونیشتیمانی ومروڤایەتی وئەوان ئارمانجێن پیروز ئەوێن ل دەستپێکێ ژ بو هاتیە دەمەزراندن… چەنکو ئەو زولم وزورداری ومەترسیا قڕکرن وژناڤبرن وئەنفال وجینوسایدێن ل سەر مللەتێ مە وئەو دەست ب سەرداگرتن وداگیرکرنا ئاخا وەلاتێ مە یا بەردەوامە ژ لایێ (مللەتێن: عەرەب وتورک وفارس ڤە).

لەوما گەلەک باشە (ئێکەتیا زانایێن ئایینی) بهێتە خورتکرن وچالاککرن ب مەلایێن پێگیر ب ئایینێ ئیسلامێ وب بنەمایێن شەریعەتی وب بیڤەرێن مروڤایەتیێ، یێن دلسوز ودەستپاک ونیشتیمانپەروەر، مەلایێن ڤەکەری وسینگ بەرفرەهـ وتێگەهشتی بو ناڤەروک وپەیاما ئایینی ژبو لێبورینێ وپێکڤەژیانێ وپاراستنا مافێن مروڤی، ئەو مەلایێن بەرژەوەندیا ئایینی وگەلێ کوردستانێ ل پێشیا هەر بەرژەوەندیەکا حیزبی وبیر وهزرێن بەرتەنگ دەینن، بەلکو ب دیتنا من دڤیا مەلایێن کوردستانێ د سەربخوەبن ونە د حیزبی بن ونە د گرێدایی چ ئەجندێن گروپێن سیاسی بن… پێدڤییە (زانا ومەلا) د سەر حیزب وگروپێن سیاسی ڕا بن وخزمەتا ئایینی ب دلسوزانە بکەن وخەباتێ بو جڤاکێ کوردستانێ هەمیێ بکەن ب خەمخورانە .. دا د زیرەک و د وێرەک بن وبشێن بیژنە داگیرکەران ب زمانەکێ ئایینی: ئەو دەستنڤێژ شویشتنا هووین ب ئاڤا وەلاتێ مە کوردستانێ دگرن وئەو نڤێژا هووین ل سەر ئاخا وەلاتێ مە یێ داگیرکری د کەن نە یا رەوایە ل دەف خودێ ونا هێتە قەبیل کرن… وهەکە هووین مە ل سەر مولک ومال وئاخا مە بکوژن ژی ئەم شەهیدین وهەکە هووین ب دەستێن مە بهێنە کوشتن هووین کونەهبارن ودێ چنە ئاگرێ دوزەخێ … وەکی پێغمبەرێ خوشتڤی (س.خ) گوتی: (مَنْ قُتِلَ دُونَ مالِهِ فهوَ شَهيدٌ ، ومَنْ قُتِلَ دُونَ دِينِهِ فهوَ شَهيدٌ ، ومَنْ قُتِلَ دُونَ دَمِهِ فهوَ شَهيدٌ ، ومَنْ قُتِلَ دُونَ أهلِهِ فهوَ شَهيدٌ)، هەروەسا ژ پێغمبەرێ خودێ (س.خ) یا هاتیە ڤەگوهاستن: (أن رجلا جاء إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال: يا رسول الله أرأيت إن جاء رجل يريد أخذ مالي؟ قال: فلا تعطه مالك. قال: أرأيت إن قاتلني؟ قال: قاتله. قال: أرأيت إن قتلني؟ قال: فأنت شهيد. قال: أرأيت إن قتلته؟ قال: هو في النار).

ڤێجا ئەرکێ مەلایێن کوردستانێ یێ قورس وگرانە چونکو دڤێت ئەو پەیاما خودێ وپێغبەری (س.خ) ب دروستایی بگەهیننە جڤاکی وب دلسوزانە خزمەتا وی بکەن … هەروەسا چونکو مەلایێن کوردستانێ نیشتیمانپەروەرن وحەز ژ وەلات ومللەتێ خوە دکەن دڤێت هەردەم بەڕەڤانیێ ژ مافێ مللەتی وژ سەروەریا وەلاتی بکەن دژی هەر دەستهەلاتەکا داگیرکەر وزوردار ومافخور، مەلایێن کوردستانێ دڤێت رێنیشاندەرێن دونیایێ وئاخرەتێ بن ژ بو مللەتێ خوە … دڤێت دلسوز وخەمخورێن چارەسەرکرنا کێشە وئارێشە وئاستەنگێن ژیار وژیانا جڤاکی ومافێن مروڤی بن، ڕفتار وکار وکریار وگوتن وئاخفتنێن (مەلا)ی دڤێت مینا (پەرتوکەکا ڤەکری) بن ل پێش چاڤێن وەلاتیان.. دا جڤاک چاڤلێبکەت وبو خوە بکەنە پێشەنگ، وگوهداریا شیرەتێن وی بکەن و ئاخفتنێن وی وەربگرن وکاری پێ بکەن.

بدیتنا من: دڤێت (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامی ل کوردستانێ) خوە خورت وچالاک بکەت ل سەر ئاستێ ناڤخوویی وجیهانا ئیسلامی دا خزمەتێن مەزن پێشکێش بکەت بو ئایینی ومللەتی… وگەلەک گرنگە ئەو مەلایێن د چنە د ناڤ رێکخستنێن (ئێکەتیا زانایێن ئایینی) دا رێکخستیێن چ حیزبان نە بن- هەکە بەری هینگێ حیزبی ژی بن دڤیا دەستان ژێ بەردەن- وتەنها خزمەتا ئایینی وجڤاکێ کوردستانێ بگشتی بکەن… بەلکو پێدڤییە حیزب وهێزێن سیاسی د بن فشارا (ئێکەتیا زانایان) دا بگەهنە رێککەفتنێ وهەلویستێن ئێکگرتی دەربارا بەرژەوەندیێن وەلاتی ومللەتی یێن بلند وگشتی، و ئەو هێز وخورتیا بەرێ یا ئێکەتیا زانایێن ئایینی هەی بدیتنا من زڤریت بو وێ سەربەخوەیا مەلا وماموستایێن ئایینی کە پڕانیا وان نە درێکخستی بوون دگەل چ حیزب وئالیان وئارمانجا وان ژی ئایینێ پیروز وبەرژەوەندی ومافێن گەلێ کوردستانێ بوون بگشتی.

ب ڤێ چەندێ (ئێکەتیا زانایێن ئایینی) دێ شێت مەلایێن کوردستانێ د ناڤ رێکخستنێن خوە دا کومبکەت.. دا هەمی پێکڤە خەباتێ بکەن وئێک ودوو بگرن (وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا) وخزمەتەکا زور باشتر وچێتر ژ بو ئایینی وجڤاکی پێشکێش بکەت، ل دویماهیکێ دێ بێژم: بیرەوەریا (٥٣ ێ) سالیا (ئێکەتیا زانایێن ئایینێ ئیسلامێ ل کوردستانێ) پیروز بیت ل هەمی زانا وشێخ و مەلا وماموستایێن ئایینی ل کوردستانێ خودێ هەوە یێن بەرێز بپاڕێزیت وهەر سەرفەراز وسەرکەفتی بن د خزمەتا ئایینی ومللەتی و وەلاتی دا.