به‌داخه‌وه له ڕۆژگارێكی وه‌ك ئه‌مڕۆدا، كه موجته‌هید و زانای ئیعتراف پێكراو كه‌مبوون، به‌شێوه‌یه‌ك به‌په‌نجه‌ی ده‌ست ده‌ژمێردرێن‌و، وه‌رع و ته‌قواش له دڵی زۆرێك له زانایان باری كردووه، بۆیه ڕۆژانه چه‌ندین فتوای سه‌یر‌و سه‌مه‌ره ده‌بیستی و، شه‌وانه چه‌ندین فتوای عه‌جائیب له كه‌ناڵه‌كانی ڕاگه‌یاندن ده‌بینی و ده‌بیستی‌و ده خوێنیته‌وه، وه هه‌ر كه‌سێك دوو حه‌رفی زانی و، زانی (دارا دوو داری دی) وه، ئه‌وه خۆی پێ له هه‌موو كه‌س ئه‌ولاتره بۆ فتوادان، وه هه‌ر كه‌سێك پیی گوترا: (مه‌لا) پێی عه‌یبه پرسیاری لێبكرێ و، بڵێ: نازانم!، یاخود كاتێكی تر وه‌لامت ئه‌ده‌مه‌وه، له‌كاتێكدا زاناو موجته‌هیده‌كانی سه‌له‌ف، كه‌پرسیارێكیان لێكرابێت و، نه‌یان زانیبێت، بێ سێ و دوو، وتویانه: نازانم، چونكه خه‌ڵكی عه‌وام وا فێر كراوه، كه مه‌لاو مامۆستای ئایینی ده‌بێ هه‌موشتێك بزانێ، بۆیه ڕه‌نگه‌لای خه‌ڵكی عه‌وام له ئاستی زانستی مامۆستایه‌ك دابه‌زێ، كه بڵێ: نازانم، به‌ڵام به‌دڵنیاییه‌وه لای خوای گه‌وره پله‌ی به‌رزده‌بیته‌وه، چونكه یه‌كه‌م : فتوای هه‌ڵه‌ی نه‌داوه‌‌و، به‌هۆی فتواكه‌ی خه‌ڵكی توشی گوناه نه‌كردووه. دووه‌میش: ملی خۆبه‌زلزانی‌و، ته‌كه‌بوری شكاندووه‌و، وانه‌یه‌كی په‌روه‌رده‌یی فێری نه‌فسی كردووه، هه‌ر بۆیه ئیمامی عه‌لی ده‌فه‌رموێ: (باكه‌سی نه‌زان‌و نه‌شاره‌زاپێی عه‌یب نه‌بێ، كه شتێك نه‌یزانێ و، پرسیاری ده‌رباره بكات، وه زاناش له‌وه شه‌رم نه‌كاو، ته‌ریق نه‌بێته‌وه، كه له‌شتێك پرسیاریان لێكردوو نه‌یزانێ، بڵێ: (خواده‌یزانێ).
بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م راهێنانه فێری نه‌فسمان بكه‌ین با ئه‌م دوو نموونه بكه‌ین به پێشه‌نگ:
1 ـ عن خالد بن أسلم قال سأل أعرابى إبن عمر أترث العمة ؟فقال إبن عمر لاأدرى :فقال أنت إبن عمرولاتدرى ؟وقال مرة أخرى أنت لاتدرولاندرى ؟قال نعم إذهب إلى العلماءبالمدينة فسلهم ...فلما أدبرقبل إبن عمريديه فقال:نعم ماقال أبوعبدالرحمن يسأل عمالايدرى فقال لاأدرى). واته خالدی كوڕی ئه‌سله‌م ده‌فه‌رموێ: ده‌شته‌كیه‌ك پرسیاری له ئیبن عومه‌ر كرد: ئایا پور میرات ده‌گرێ؟. ئیبن عومه‌ر فه‌رموی: نازانم. ده‌شته‌كیه‌كه فه‌رموی: تۆ عه‌بدولای كوڕی عومه‌ری و، ده‌شڵێی: نازانم, دواتر وتی: تۆ نازانی‌و، ئێمه‌ش نازانین. عه‌بدوڵا فه‌رموی: بڕۆ پرسیار له زانایانی مه‌دینه بكه. كاتێك كابرا رۆیشت، عه‌بدولا ده‌سته‌كانی خۆی ماچ كردو، فه‌رموی: باشترین شت ئه‌وه بوو، كه پرسیارم ده‌رباره‌ی شتێك لێكرا، كه نایزانم‌و، وتم: نازانم.
1 ـ (سأل رجل ما لكاًعن مسألة فقال لاأحسنهافقال الرجل إنى ضربت إليك كذا وكذا لأسألك عنها، فقال له مالك: فإذا رجعت إلى مكانك وموضعك فأخبرهم إنى قلت لاأحسنها).
واته: پیاوێك پرسیاری له پێشه‌وا مالیك كرد، ده‌رباره‌ی بابه‌تێك پێشه‌وا مالیك فه‌رموی: باش نایزانم، كابرا وتی: ئه‌وه نده‌‌و ئه وه‌نده ڕێگام بڕیوه تا گه یشتومه لای تۆ، تۆش ده ڵێی: نازانم؟!. پێشه‌وا مالك فه‌رموی: كه گه‌ڕایته‌وه بۆ جێگاو شوێنی خۆت پێیان بڵێ: مالیك گوتویه‌تی: نازانم.
لێره‌داپێشه‌وا عه‌بدولاو پێشه‌وا مالیك ئه‌وه‌مان فێرده‌كه‌ن، كه زانست‌و زانیاری بۆ خۆده‌رخستن نیه، به‌ڵكو بۆ گه‌یاندنی دینی خوای گه‌وره‌یه وه‌كو خۆی.
له‌كۆتاییدا ده‌ڵێم: خۆزگه ئه‌و زانا به‌ڕێزانه‌ی له به‌رنامه‌یه‌كی ڕاسته‌وخۆ میوانداری ده كرێن یاخود كۆڕو سیمیناریان بۆ ده‌به‌سترێ، جارێك له جیاتی وه ڵامی هه‌ڵه، بیانگوتبا: نازانم، یاخود دواتر وه‌ڵام ده‌ده‌مه‌وه. | 