Badr.seid@yahoo.com
ئه‌گه‌رچی مرۆڤ له‌گه‌ل بونه‌وه‌ره‌كانی ترجیاده‌كرێته‌وه به‌هۆی عه‌قل وژیریه‌وه له‌گه‌ل ئه‌مه‌شدامرۆڤ نه‌یتوانیوه خۆی به‌دووربگرێت له‌ململانێ وزولم وسته‌م وپێشێل كردنی مافه‌كانی هاوره‌گه‌زه‌كه‌ی ،هه‌میشه بۆگه‌یشتن به‌ئاره‌زومه‌رامی خۆیی به‌رامبه‌ره‌كه‌ی كردۆته قوربانی ئه‌مه‌ش شه‌رومال وێرانی وكاره‌ساتی به‌دوای خۆیی هێناوه.به‌درێژایی مێژوویی مرۆڤایه‌تی ملیۆنان مرۆڤ به‌ده‌ستی یه‌كتر بوونه‌ته قوربانی تا ئه‌مرۆشی له‌گه‌ل بێ !ئه‌م قوربانی وزلم وسته‌مه وچه‌وسانه‌وه درێژه‌ی هه‌یه،سه‌ره‌رای ئه‌وه‌ی چه‌ندین هه‌وڵ دراون بۆرێگه‌گرتن له‌پێشێل كردنی مافه‌كانی مرۆڤ وپاراستنی یه‌كسانی ژیان ونه‌هێشتنی سته‌م وچه‌وساندنه‌وه‌ی گه‌ڵانی بن ده‌ست له‌گرینگترین ئه‌م هه‌وڵ وبه‌ڵگه‌نامه نێوده‌وڵه‌تیانه‌ش (جارنامه‌ی گه‌ردوونی مافه‌كانی مرۆڤ)كه‌له‌دوایی جه‌نگی جیهانی دووه‌م له‌ساڵی 1948له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه‌یكگرتووه‌كانه‌وه راگه‌یه‌نراكه‌له30ماده‌پێك هاتووه،وه‌له‌گه‌ل ده‌ركردنی ده‌یان په‌یماننامه‌وپرۆتۆكۆلی نێوده‌وڵه‌تی وهه‌بوونی سه‌دان رێكخراوبه‌ناوی مافه‌كانی مرۆڤ ودامه‌زراندنی دادگای تاوانه‌كانی نێوده‌وڵه‌تی ،كه‌چی رۆژانه له‌سه‌رتاسه‌ری جیهاندا به‌هه‌زاران كه‌س ده‌كوژرێن وبه‌درندانه‌ترین شێوه ده‌چه‌وسێندرێنه‌وه مافه‌كانیان پێشێل ده‌كرێت وخوێنیان به‌ناحه‌ق ده‌رژێ كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تیش له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م پرسه‌گه‌وره‌یه وه‌لامێكی ئه‌وتۆی نیه.به‌هه‌رحال ئه‌وی من له‌م نووسینه مه‌به‌ستمه باس كردنێكی كورته له‌سه‌ر پێشێل كردنی مافه‌كانی مرۆڤ له‌شۆرش وراپه‌رینه‌كانی ئه‌م دوایه‌ی ووڵاتانی عه‌ره‌بی كه‌تیدا به‌شێوه‌یكی زۆر ئاسایانه رژێمه‌دیكتاتۆره‌كانی عه‌ره‌بی كه‌وتوونه‌ته‌به‌ر گیان وئه‌تك كردنی مافه‌كانی هاوڵاتیانی سڤیل به‌بێ گوێ دانه به‌ریاساورێسایێكی ئه‌خلاقی ،ئه‌مه‌ش ته‌نیا له‌پێناو مانه‌وه‌ی خۆیان وحیزبه‌كانیان له‌كورسی ده‌سه‌ڵات .چونكه له‌سایه‌ی ئه‌ورژێمه دیكتاتۆرانه‌وه هاوڵاتیانی عه‌ره‌ب قوربانی یه‌كه‌م بوونه له‌هه‌مووڕووێكه‌وه چونكه چه‌قبه‌ستووی سیسته‌می ئیستبدادی وتاك حیزبی وملیتاریه ده‌یان نه‌هامه‌تی به‌دوای خۆیه‌وه هێناوه كه‌ماوه‌یه‌كی زۆریشی ده‌وێ تائه‌م وڵاتانه‌خۆیان له‌پاشماوه‌ی ئه‌م سیسته‌مه ئیستبدادیه داببرن،هه‌رچه‌نده هه‌ندێك له‌ورژێمه دیكتاتۆرانه نه‌یانتوانی به‌رگه‌ی ناره‌زایه‌كانی خه‌ڵكی سه‌رشه‌قام بگرن هه‌رزوو مالئاوایان كردوو رایانكرد.له‌ولاشه‌وه هه‌ندێك له‌ورژێمه‌دیكتاتۆرانه‌ی ترئیستا ده‌یانه‌وێت به‌زه‌بری به‌كارهێنانی هێزووكوشتن وده‌سگیركردن وئه‌شكه‌نجه‌دان ئیراده‌ی خه‌ڵك وده‌نگی ئازادی ودادپه‌روه‌ری كۆتایی پێ بهێنن جگه له زمانی شه‌روله‌ناوبردن نایانه‌وێت به‌هیچ زمانێكی تر قسه له‌گه‌ل گه‌له‌كه‌ی خۆیان بكه‌ن .
ئه‌وه‌ی ئه‌مرۆ له لیبیاده‌بینین كه دیكتاتۆر موعه‌مه‌ر قه‌زافی نزیكه نیوسه‌ده‌یه سه‌رۆكه رێگره له‌به‌رامبه‌ر كاری سیاسی وئازادی بیرورا ته‌نیا تاكه‌داوای خه‌ڵكی لیبیش رۆیشتنی ئه‌ودیكتاتۆره‌یه ئه‌ویش به‌بۆردومان كردنی فرۆكه وه‌لامی خه‌ڵكی خۆیی ده‌داته‌وه ئاماده‌ش نیه ده‌سه‌ڵات جێ بێلێ راگه‌یاندوه تادواهه‌ناسه به‌رگری ده‌كات وێرای ئه‌وه‌ی هیزه‌كانی ناتۆش هێرشیان بۆسه‌ربنكه‌و باره‌گاكانی ئه‌وادكرد له‌گه‌ل له‌ده‌ست دانی چه‌ندین شاروشارۆچكه‌و دان پێنانی چه‌ندووڵاتیكی عه‌ره‌بی وئه‌وروپی به‌ئه‌نجومه‌نی نیشتیمانی كاتی كه‌له‌لایه‌ن شۆرشگیرانی لیبیاوه دامه‌زراوه .له‌یه‌مه‌نیشه‌و علی عبدالله صالح هاوشێوه‌ی قه‌زافی ده‌یه‌وێت به‌زه‌بری هێز كۆتایی به‌م بارودۆخه‌ی وڵات بهێنێ كه‌ماوه‌ی چه‌ند مانگێكه خه‌ڵك هاتوونه‌ته‌سه‌ر شه‌قامه‌كان داوایی باشتركردنی چاكسازی سیاسی وده‌ستوری وله‌گه‌ل فراوانكردنی پێگه‌كانی دیموكراسیه‌ت وچاره‌سه‌ری بیكار وهه‌ژاری ده‌كه‌ن تاكه‌وه‌لامی عبدالله‌صالح بۆئه‌وداوایانه‌ی خه‌ڵك ته‌قه‌كردنه به‌سه‌ر خۆپیشانده‌ران كه سه‌دان قوربانی گیانی لێكه‌وتۆته‌وه ،بارو دۆخی یه‌مه‌نیش له ئێستادا له‌لێواری مه‌رگ دایه بۆهه‌ڵگیسانی شه‌رێكی ناوه‌ی خۆیی .سوریاش به‌ده‌ر نه‌بوو له‌م ناره‌زایانه به‌هه‌مان شێوه‌ی وڵاتانی تری عه‌ره‌بی خه‌ڵك له دژی سیسته‌می فه‌رمانڕه‌وای له‌ووڵاته رژانه سه‌ر شه‌قامه‌كان رۆژ به‌رۆژ ناره‌زایه‌كان له‌زیاد بوون دان رژێمه‌كه‌ی به‌شارئه‌سه‌دیش هه نگاوێكی دلخۆشكه‌رانه‌ی رانه‌گه‌یاندوه بۆخه‌ڵكی نارازی كه‌بێته هۆی كۆتایی بێ هێنانیان جگه له به‌كارهێنانی هێزو گه‌مارۆدانی شاره‌كان وده‌ست رێژكردنی فیشه‌ك بۆسه‌رخه‌ڵكی نارازی كه به‌گوێره‌ی رێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤ رێكخراویی هیومان رایتس وۆچ زیاتر 1300كه‌س كوژراو به‌هه‌زاران بریندارو گیراوی تر هه‌یه،وه‌نزیكه12هه‌زارهاوڵاتی سوری كۆچیان بۆووڵاتانی توركیا ولبنان كردوه.. | 