ئەم حاڵەتە، ئەگەر بە درێژایی ژیان و لەسەرجەم قۆناغەكاندا بڕ بكات و بەم شێوەیە بێت و مرۆڤ تا ئەوەندە دەرك بكات، بەڵام لە كاتی زیارەتی بەیت و كەعبە و چوونە حزووری مەناسیك و مەقامەكانی حەج و كەعبەدا، مرۆڤی هۆشیار و باوەڕدار، لەو بێ‌ ئاگایی و غەفڵەتە نەجاتی دەبێت و چاوی دەكرێتەوە و دەرگا كراوەكانی ڕەحمەت و لێبوردن و بەخشندەیی و (بەندە دۆستی) خوای میهرەبان دەبینێت، دەبینێت كە نەك هەر دەرگاكانی ڕەحمەت و لێبوردنی خوای خۆشەویست كراوەن، بەڵكو لە پێشوازی بەندەكاندان، دەبینێت كە بە ئاشكرا كەعبە و بەیت، وەك موگناتیس مرۆڤ كەمەندكێش دەكات و بەرەو لای خۆی ڕادیدەكێشێت و سام و هەیبەتێك دەخاتە دڵی كەسی زیارەتكارەوە. 

كاتێك كە مرۆڤی باوەڕدار، ڕوو لە مەككەی موبارەك و كەعبەی پیرۆز و (بەیتی عەتیق) و ڕووگەی موسڵمانان دەكات، ئەو كاتە دەبینێت كە نا..نا..دەرگاكانی ڕەحمەت ولێبوردن و بەخشندەیی خوا هەمیشە كراوەن و لە پێشوازی بەندەكانیدایە، ڕێك وەك ئەو دەرگا كارەبایی و ئۆتۆماتیكانەی كە ئەمڕۆ ئێمە بە چاوی خۆمان دەیانبینین، ئەو دەرگایانەی كە تا نەچیتە بەردەمیان و لێیان نزیك نەبیتەوە، وا دەزانی كە داخراو و كڵۆم دراون، بەڵام كە دەچیتە پێشەوە و نزیك دەبیتەوە لێیان ـ لەگەڵ ئەوەی كە هێشتا چەند پێیەكت ماوە ـ دەبینی كە دەرگاكە بە شێوەیەكی زۆر جوان و بە ئەسپایی دەكرێتەوە و پێشوازی و فەرمووت لێدەكات، كە دەتوانین ئەم دیمەنە بچوێنین بە دەرگاكانی بەهەشتەوە، ئەو كاتەی كە مرۆڤە باوەڕدار و خواپەرستەكان بەرەو بەهەشت دەكەونە ڕێ‌ و كە نزیك دەبنەوە، وەك ئەوەی كە دەرگاكانی بەهەشتیش بەخێرهاتن و پێشوازییان لێبكەن، ئا لەو كاتەدا یەكسەر دەرگاكان دەكرێنەوە و فەرموویان لێ‌ دەكەن، كە ئەمەش لەم ئایەتە پیرۆزەدا بە جوانی ئەم دیمەنەمان نیشان دەدات كە دەفەرمووێ‌: [ۆسِیقَ اللذیِنَ اتَقَواْ رَبَّهُمْ اِلی الجَنَّەِ زُمَرَاً حَتَّی اِذاْ جاۆُها ۆفُتِحَتْ أبْوابُها..]الزمر/73. 

بەڵام خوای گەورە بۆ كافر و بێ‌ باوەڕەكان دەفەرمووێ‌: [حَتَّی اِذاْ جاۆُها فُتِحَتْ أبْوابُها...]الزمر/71، واتە بەر لەوەی بگەنە ئەوێ‌، دەرگاكان كراونەتەوە. 

بۆیە ئەم حاڵەتەیە كەوا مرۆڤەكانی بەو شێوەیە كەمەندكێش كردووە و لە هەموو پارچەیەكی سەر زەوییەوە، خەڵكی ـ بە پیر و جوان و ژن و پیاو بە پیادە و بە هۆكارەكانی گواستنەوەوە ـ ڕوو لەو ڕووگە و ماڵە پیرۆزە دەكەن و دەچن بەدەم بانگەوازی خواوە كە دەفەرمووێ‌: [ۆأَژِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ ێأتُوكَ..]الحج/27،ەوە و تامەزرۆیانەش وەڵامی فەرمایشتی [ۆلْێگَّۆفُواْ بِالْبَیتِ العَتِیقِ]الحج/29، دەدەنەوە و ئەو درووشمە گەورە و گرنگ و پیرۆزە جێبەجێ‌ دەكەن. 

ئەگەر بمانەوێ‌ وەستانێكی كورت بكەین لەسەر وشەی [العتیق]یش، ئەوا دەتوانین بەم شێوەیە مانای بكەین و بڵێن: واتە تەواف بكەن و بسوڕێنەوە بەدەور ئەو [البیت العتیق]ەدا، واتە بەدەور ماڵێكدا بسوڕێنەوە كە ماڵی بەندایەتی كردن و ملكەچی كردنە لە بەردەم خوادا، ماڵێك كە عەتیقە، هەروەها یەكێك لە ماناكانی عەتیق، مانای ئازادكردن و ڕزگاركردن دەگەیەنێ‌، واتە ماڵێك كە ئەگەر بە دڵەوە تەواف و زیارەتی بكەیت و بەندایەتی و ملكەچی بۆ خوا دەربڕی، ئەوا ڕزگار و ئازاد دەبی لە هەموو جۆرەكانی بەندایەتی كردنی دروستكراوەكانی دیكە، ئەگەر لە "عِتق"یشەوە هاتبێت، ئەوە مانای بەندەگی و بەندایەتی كردن دەگەیەنێ‌، خۆ ئەگەر لە "عەتیقە"شەوە هاتبێت، ئەوە مانای شتی نەختینە و گرانبەها و بەنرخ دەگەیەنێ‌، واتە بە دەور ماڵێكدا بسوڕێنەوە و تەواف بكەن، كە لای خوا زۆر بەنرخ و گرانبەهایە و هەر ئەمەش وای كردووە كە ئەو ماڵە لای مرۆڤە یەكتاپەرستەكانیش زۆر بەنرخ و گرانبەها بێت، كە بە بڕوای من هەرسێ‌ مانەكەیانی تێدایە، چونكە مەككە و بەیتێك كە ماڵی خوایە و مرۆڤ بۆ زیارەتی دەچێت، هەموو ئەم شتانە دەبینێ‌ و وەك "عەتتاری نەیشابوری" دەڵێ‌: 

چشم بگشا كە جلوە دلدار 

متجلی است از در و دیوار. 

واتە: چاو بكەرەوە و تەماشا بكە، كە جیلوە و تەجەللا كردنی خوا، بە دەر و دیواری كەعبە و بەیتەوە دیارە. 

ئیدی ماڵێك كە بەو شێوەیە بێت، چۆن مرۆڤ ئازاد و ڕزگار ناكات لە بەندایەتی كردنی پەرستراوەكانی دیكە؟! چۆن مرۆڤ نابێتە بەندەیەك كە ملكەچ و عابید و فەرمانبەرداری خوای مەعبود بێت؟! ماڵێك لای ئەو خوایە ئەو قیمەت و نرخ و بەهایەی هەبێت، ئیدی چۆن بە نرخ و گرانبەها و خۆشەویست نەبێت بە لای بەندە و مرۆڤەكانەوە؟ 

لە سۆنگەی ئەم پێشەكییەوە، بە كورتی و بە پوختی دەڵێین: شەعیرە و درووشمی حەج، یەكێكە لە كۆنگرە و كەرنەڤاڵە جوان و گەورە گرنگە پڕ ماناكانی موسڵمانان، حەج تەقەدانێكی ئارام و بەردەوامە لە دەرگانەی ڕەحمەت و لێبوردن و بەخشندەیی و خۆشەویستی خوا، داوای نازكێشان و ئاوڕ لێدانەوەی خوایە بۆ بەندەیەكی موحتاجی تاكە نیگایەكی ڕەحمەتی ئەو خوا میهرەبانە، حەج داوای بینین و لیقای كەسێكە كە (بەقا) و جاویدانییەت دەبەخشێتە گیان و ژیانەكان، داوای ڕێژنەی كەرەم و جود و مەغفیرەت و مەحەببەتی ئیلاهییە، حەج مانای گەشەدانە بە پاكی و بەرائەت و بەهێزكردنی هێزی خۆلەبیركردن و بیری خواكردن، حەج مانای ڕووكردنە یەك ڕووگە و پشتكردن لە هەموو ڕووگە و پەرستراوەكانی دیكەیە، حەج واتە پەرێزكردن لە پەرستراوە درۆیینەكان و ئارەزووە چەپەڵەكان و توغیان و غروری بێ‌ جێ‌ و دوور كەوتنەوە لە جیاوازییە چینایەتییەكان. 

حەج بەندایەتییەكە، لێوانلێوە لە مانا جوانەكانی تەسلیم بوون و ملكەچی لە بەردەم خوای میهرەباندا، ئەنجامدانی حەج، فێری وانەكانی پێكەوە ژیان و خاكیبوون و لێبوردن و لەخۆبردووییمان دەكات، حەج دەمانگەڕێنێتەوە بۆ فیترەتی پاك و سپیەتی و بێ‌ گوناهی و بەرائەتی مناڵانەی یەكەم لەحزەی لەدایكبوون، حەج توانای وازهێنان و پشتهەڵكردن لە حەز و ئارەزووە دونیاییەكانمان پێ‌ دەبەخشێت، حەج و زیارەتی بەیت و ڕووگە، ڕووی دڵ و چاومان دەكاتە ئاستانەی ڕەحمەتی خوای میهرەبان، حەج دوورمان دەخاتەوە لە هەست و مامەڵەی ڕەگەزپەرستی و جیاوازی چینایەتی و خۆبەگەورەزانین، حەج دەمانباتەوە بۆ كوچە و كۆڵانەكانی مەككەی پیرۆز و مەدینەی مونەووەرە و، سەردانێكی ماڵەكەی ئەرقەممان پێ‌ دەكات، حەج بە توێشبەرەیەكی پڕ لە تفاقی ئەسمای كچی ئەبوبەكرەوە دەمانباتەوە بۆ ئەشكەوتەكانی "سەور"‌و "حەڕا"و یەكەم لەحزەكانی وەحیمان بەبیر دەهێنێتەوە، حەج لە هەموو مەناسیك و مەشاعیرەكانیدا پێمان دەڵێت: خوای گەورە موشتاقی دیداری ئێمەیە و چاوەڕوانمانە و، ئێمەش موحتاجی ئەو لیقا و دیدارەی زاتی ئەوین. 

حەج واتە زیارەت و بەسەركردنەوەی یادگارە شیرینەكانی "سەفا و مەروە و تەوافی بەیت و ماچكردنی بەردە ڕەشەكە و نۆشینی قومێك ئاوی زەمزەم و نوێژێك لە بەردەم مەقامی ئیبراهیم و زیارەت و سەردانی گۆڕستانی بەقیعی ئارامگای یاران" 

حەج واتە بەجێهێشتنی ماڵ و مناڵ و سامان و تەنانەت خەرجكردنی سامان و بەخشینی جەستە و گیان لە پێناو گەیشتن بەو مەنزڵ و ڕووگەیە، كە هەندێ‌ جار مرۆڤ نەك تەنها ئەوەی كە حەز دەكات بگات بەو شوێنە پیرۆزە، بەڵكو حەزدەكات هەر نەگەڕێتەوە و مەترێك لە خاكی پیرۆزی ئەوێ‌ ببێتە ماڵی حەوانەوەی، تەنها مەگەر كاتێك حەز بكات بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی بێتەوە و باسی ئەو خۆشی و چێژە بۆ ئازیزەكانی بكات و ئەوانیش هانبدات كە بچن و ئەو زیارەتە پڕ لە تیجارەتە ئەنجام بدەن. 

ئەو كاتەی كە مرۆڤ ڕوو لە بەیت و كەعبەی پیرۆز دەكات و بە مەبەستی حەج و زیارەت بەرەو ئەو ڕووگەیە دەكەوێتە ڕێ‌، ئەوە لەگەڵ وتنەوەی سرودی پڕ چێژی "لبیك اللهم لبیك"دا، بە زمانی حاڵ دەڵێ‌: خوایەگیان! ئەوا من خۆم داڕنی لە هەرچی "متعلقات" و چێژ و جوانی و خۆشی و كەرەستەكانی دونیا هەیە، لە ماڵ و مناڵ و خزم و كەس، لە پارە و سامان، لە كۆشك و تەلار، لە زادگە و نیشتیمان، لە پلە و پایە، بەڵكو لە پۆشاك و تەنانەت مووی جەستە و گیان، دەسا تۆش ئەی خوای میهرەبانم! دامڕنە لە هەموو دڵوابەستەیی و گوناهو تاوانەكان. 

لە ڕوانگەی ئەم ئایەتە پیرۆزەشەوە كە دەفەرمووێ‌: [ۆاِذ جَعَلْنا البَیْتَ مَثابَەً لِلنّاسِ ۆأَمْنَاً...] البقرە/125، دەتوانین بڵێین كە: حەج كردن واتە ڕوو كردنە ماڵی خوای میهرەبان، ماڵێك كە سەرچاوەی دەستخستنی مەحەببەت و ڕەزامەندی خوایە، ماڵێك كە مەئوا و پەناگەی باوەڕدارانە، ماڵێك كە شوێنی كۆبوونەوەی نوێنەری یەكتاپەرستان و موسڵمانانە لە هەموو جیهاندا، بە كورتی حەج واتە زیارەت و سەردانی ماڵی خوا، ئەو خوایەی كە لەو شوێنە پیرۆزەدا پاداشتی فراوان و نەبڕاوە بۆ بەندەكانی دەنووسێت. 

دواجار و لە كۆتاییدا بە سەرجەم نوێنەری گەل و نەتەوە و نیشتمانە جیاوەزەكان و بە حاجییەكانمان دەڵێین: حَجٌّ مَبْرُورٌ، ۆسَعْیٌ مَشْكُورٌ، ۆژَنْبٌ مَغْفُورٌ.