به‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان
موسڵمانان:
بێگومان هه‌موو کارێك په‌یوه‌سته به ئاستی دڵسۆزی و بۆخوابوون، واته تا چه‌نده نیه‌تی ئیخلاصت زیاتر بێت ئه‌وه کاره‌که درووستتره، به‌تایبه‌تی له بواری عیباده‌ت و خواپه‌رستیدا، له رۆژگاری ئه‌مڕۆشماندا زیاتر پێویستیمان به‌م لایه‌نه هه‌یه، چونکه ده‌بینین موسڵمانانی کوردستان روویان له عیباده‌ت و خواپه‌رستی کردووه، به‌شداری وتاری هه‌ینی و، نوێژی ته‌راویح و، ئاهه‌نگه‌کانی مه‌ولودو، هیجره‌ت و، به‌خشین و...، ده‌که‌ن. بۆ ئه‌وه‌ی کاره‌کان بۆ خواو له پێناوی خوا بێت و، ریاو ریاکاری تێدا نه‌بێت.
1/ خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت: (فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ* الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ* الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُون)، واته: هاوارو رۆرۆ بۆ ئه‌و نوێژخوێنانه‌یه، که له نوێژه‌کانیان بێ خه‌به‌رن، ئه‌وانه‌ی ریاکاری ده‌که‌ن. هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم ده‌فه‌رمووێت: (إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ الشِّرْكُ الْأَصْغَرُ " قَالُوا: وَمَا الشِّرْكُ الْأَصْغَرُ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: " الرِّيَاءُ، يَقُولُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ: إِذَا جُزِيَ النَّاسُ بِأَعْمَالِهِمْ: اذْهَبُوا إِلَى الَّذِينَ كُنْتُمْ تُرَاءُونَ فِي الدُّنْيَا فَانْظُرُوا هَلْ تَجِدُونَ عِنْدَهُمْ جَزَاءً) رواه أحمد. واته: (ئه‌وه‌ی له هه‌مووی زیاتر لێتان ده‌ترسم شیرکی بچووکه، گووتیان: شیرکی بچووك چییه ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا؟، فه‌رمووی: ریایه، خوای گه‌وره له رۆژی قیامه‌تدا، که خه‌ڵك پاداشتی کرده‌وه‌کانیان وه‌رده‌گرنه‌وه، ده‌فه‌رمووێت: بڕۆن بۆ لای ئه‌وانه‌ی ریاتان بۆ ده‌کردن، ته‌ماشاکه‌ن ئاخۆ هیچ پاداشتتان له‌لایان ده‌ست ده‌که‌وێت).
ئا لێره‌دا پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم هۆشداری ده‌دات له ریاکردندا، ده‌زانن بۆ؟ چونکه کرده‌وه‌کان هه‌رچه‌نده زۆر بن پووچه‌ڵیان ده‌کاته‌وه، وه‌ك پێغه‌مبه‌رمان صلی الله علیه وسلم ده‌فه‌رمووێت: («لَأَعْلَمَنَّ أَقْوَامًا مِنْ أُمَّتِي يَأْتُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِحَسَنَاتٍ أَمْثَالِ جِبَالِ تِهَامَةَ بَيْضَاءَ فَيَجْعَلُهَا اللَّهُ هَبَاءً مَنْثُورًا» قَالَ ثَوْبَانُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، صِفْهُمْ لَنَا وَجَلِّهِمْ، لَا نَكُونُ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَا نَعْلَمُ، قَالَ: «أَمَا إنَّهُمْ إِخْوَانُكُمْ وَمِنْ جِلْدَتِكُمْ، وَيَأْخُذُونَ مِنَ اللَّيْلِ كَمَا تَأْخُذُونَ، وَلَكِنَّهُمْ قَوْمٌ إِذَا خَلَوْا بِمَحَارِمِ اللَّهِ انْتَهَكُوهَا») واته: خه‌ڵکێك له ئوممه‌ته‌که‌م ده‌ناسم له رۆژی قیامه‌تدا چاکه‌کانیان ده‌هێنن به کێوه‌کانی تیهامه به‌ڵام خوای گه‌وره وه‌ك تۆزی به‌ر خۆری لێده‌کاته‌وه. جا ثه‌وبان گووتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا باسی ئه‌وانه‌مان بۆ روون بکه‌وه، مه‌بادا له‌وان بین به‌بێ ئه‌وه‌ی بیزانین، فه‌رمووی: (ئه‌وان برای ئێوه‌ن و له پشتی ئێوه‌ن، وه‌کو ئێوه به‌شێکی شه‌ویان بۆ خواپه‌رستی وه‌رده‌گرن، به‌ڵام خه‌ڵێك ئه‌گه‌ر گه‌یشتنه حه‌رام و قه‌ده‌غه‌کراوه‌کانی خوا ده‌یبه‌زێنن).
2/ هه‌روه‌ها پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم ده‌فه‌رمووێت: (إِنَّ أَوَّلَ النَّاسِ يُقْضَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَيْهِ رَجُلٌ اسْتُشْهِدَ، فَأُتِيَ بِهِ فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِيهَا؟ قَالَ: قَاتَلْتُ فِيكَ حَتَّى اسْتُشْهِدْتُ، قَالَ: كَذَبْتَ، وَلَكِنَّكَ قَاتَلْتَ لِأَنْ يُقَالَ: جَرِيءٌ، فَقَدْ قِيلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ حَتَّى أُلْقِيَ فِي النَّارِ، وَرَجُلٌ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ، وَعَلَّمَهُ وَقَرَأَ الْقُرْآنَ، فَأُتِيَ بِهِ فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِيهَا؟ قَالَ: تَعَلَّمْتُ الْعِلْمَ، وَعَلَّمْتُهُ وَقَرَأْتُ فِيكَ الْقُرْآنَ، قَالَ: كَذَبْتَ، وَلَكِنَّكَ تَعَلَّمْتَ الْعِلْمَ لِيُقَالَ: عَالِمٌ، وَقَرَأْتَ الْقُرْآنَ لِيُقَالَ: هُوَ قَارِئٌ، فَقَدْ قِيلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ حَتَّى أُلْقِيَ فِي النَّارِ، وَرَجُلٌ وَسَّعَ اللهُ عَلَيْهِ، وَأَعْطَاهُ مِنْ أَصْنَافِ الْمَالِ كُلِّهِ، فَأُتِيَ بِهِ فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِيهَا؟ قَالَ: مَا تَرَكْتُ مِنْ سَبِيلٍ تُحِبُّ أَنْ يُنْفَقَ فِيهَا إِلَّا أَنْفَقْتُ فِيهَا لَكَ، قَالَ: كَذَبْتَ، وَلَكِنَّكَ فَعَلْتَ لِيُقَالَ: هُوَ جَوَادٌ، فَقَدْ قِيلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ، ثُمَّ أُلْقِيَ فِي النَّارِ) رواه مسلم. واته: یه‌که‌مین که‌س له قیامه‌تدا دادگایی ده‌کرێت که‌سێكه شه‌هید بووه، ده‌یهێنن و نیعمه‌ته‌کانی خوای پیشان ده‌ده‌نه‌وه، نیعمه‌ته‌کانی دێنه‌وه یاد، ئینجا پێی ده‌گووترێت: چیت کرد له‌و نیعمه‌تانه؟ ده‌ڵێت: جه‌نگم کرد تا شه‌هید بووم، ده‌فه‌رمووێت: درۆت کرد، بۆ ئه‌وه جه‌نگای تا بڵێن که‌سێکی چاونه‌ترسه، ئه‌وه‌شت پێگووترا، پاشان فه‌رمان ده‌کرێت له‌سه‌ر رووان رایکێشن تا فڕێ ده‌درێته ناو ئاگر. ئینجا که‌سێك دادگایی ده‌کرێت خه فێری زانست بووه‌و خه‌ڵکیشی فێر کردووه‌و قورئانی خوێندووه، ده‌یهێنن و نیعمه‌ته‌کانی پێ ده‌ناسێننه‌وه، ئه‌ویش ده‌یانناسێته‌وه، لێی ده‌پرسن: چیت کرد به‌رامبه‌ر ئه‌و نیعمه‌تانه؟ ده‌ڵێت: هه‌وڵمدا فێری زانست بووم و خه‌ڵکێشم فێر کردو قورئانم خوێنده‌وه، ده‌فه‌رمووێت: درۆ ده‌که‌یت، بۆیه ئه‌م کارانه‌ت کرد، بۆیه خۆت فێری زانست کرد تا پێت بگووترێت زانایه، ئه‌وه‌شت پێگووترا، قورئانت خوێند تا بڵێن قورئانخوێنه، ئه‌وه‌شت پێگووترا، پاشان فه‌رمان ده‌کرێت له‌سه‌ر رووه‌کانی راکێشن تا فڕێ ده‌درێته ناو ئاگر. پیاوێکیش ده‌هێنن خوا ماڵی پێداوه، جۆره‌ها ماڵی پێ به‌خشیوه، ده‌یهێنن و نیعمه‌ته خواییه‌کانی پیشان ده‌ده‌نه‌وه ده‌یانناسێته‌وه، ئینجا ده‌پسێت: چیت کرد، ئه‌ویش ده‌ڵێت: خوایه، رێگایه‌ك نه‌ماوه پێت خۆش بێت بیبه‌خشم له پێناوی تۆ لێم به‌خشیوه، ده‌فه‌رمووێت: درۆ ده‌که‌یت، بۆیه ئه‌م کارانه‌ت کرد تا بڵێن کابرایه‌کی به‌خشنده‌و سه‌خییه، ئه‌وه‌شت پێگووترا، ئینجا فه‌رمان ده‌کرێت له‌سه‌ر رووه‌کانی رایکێشن تا فڕێ ده‌درێته ناو ئاگره‌وه.
3/ له رۆژی قیامه‌تدا خوای گه‌وره ریاباکاران ریسوا ده‌کات، وه‌ك پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم له فه‌رمووده‌که‌ی پێشه‌وه باسی کرد، خوای گه‌وره‌ش ده‌فه‌رمووێت: (وَمَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ) واته: ئه‌وه‌ی خوا ریسوای بکات که نییه رێزی بگرێت. بۆیه ریسواکردنی خوایی له هه‌موو شتێك مه‌ترسیدارتره.
ده‌گێڕنه‌وه پیاوێك ده‌رۆیشت و سه‌ری خۆی نه‌وی کرد بوو، ئیمامی عومه‌ر فه‌رمووی: (سه‌رت به‌ر بکه‌وه، مه‌لکه‌چی به سه‌ر نزمکردنه‌وه نییه، به‌ڵکو له دڵه‌وه‌یه).
موسڵمانان:
ئیمامی عه‌لی ده‌فه‌رمووێت: که‌سی ریاکار سێ نیشانه‌ی هه‌یه:
1/ سست و تمبه‌ڵ ده‌بێت له کاتی ته‌نهاییدا.
2/ چووست و چالاکه له‌و کاته‌ی له ناو خه‌ڵکیدایه.
3/ ئه‌گه‌ر مه‌دحی بکه‌ن کاری زیاتر ده‌کات، که‌نی ده‌کاته‌وه ئه‌گه‌ر زه‌می بکه‌ن.
موسڵمانان:
ریاکردن چه‌ند جۆرێکی هه‌یه:
1/ ریاکردن به به‌ده‌ن و لاشه، ریا ده‌کات به لاوازکردنی ده‌نگه‌که‌یی و، چاو کزکردنه‌وه‌و، لێو وشكکردنه‌وه.
2/ ریاکردن به جلو به‌رگه‌وه، به‌رگی زبر ده‌پۆشێت و، جۆره‌ها مه‌ندیل و جلو به‌رگ ده‌کاته به‌ری.
3/ ریاکردن به قسه، وه‌ك ئه‌وه‌ی به حیکمه‌ت قسه ده‌کات و، فه‌رمووده‌کانی پێغه‌مبه‌ر ئه‌زبه‌ر ده‌کات و، زیکر به زمانی ده‌کات، فه‌رمان به چاکه ده‌کات.
4/ ریاکردن به کردار. وه‌ك ئه‌وه‌ی نوێژو رکوع و سه‌جده درێژ ده‌کاته‌وه‌و، ملکه‌چی و ته‌وازوعی ده‌رده‌خات.
به‌ڵام نابێ له بیرمان بچێت ئه‌گه‌ر که‌سێك له پێناوی خوا ئه‌م کارانه ده‌کات و هیچ مه‌به‌ستی ریاکاری نه‌بێت، ئه‌وه ده‌چێته بواری ته‌قواو خواپه‌رستی.
موسڵمانان:
ریاکردن کۆمه‌ڵێك مه‌ترسی هه‌یه، وه‌ك:
1/ مه‌ترسی ریا بۆ ئوممه‌تی ئیسلام له فیتنه‌ی ده‌جال مه‌ترسیدارتره، وه‌ك پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم ده‌فه‌رمووێت: (أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِمَا هُوَ أَخْوَفُ عَلَيْكُمْ عِنْدِي مِنَ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ؟» قَالَ: قُلْنَا: بَلَى، فَقَالَ: «الشِّرْكُ الْخَفِيُّ، أَنْ يَقُومَ الرَّجُلُ يُصَلِّي، فَيُزَيِّنُ صَلَاتَهُ، لِمَا يَرَى مِنْ نَظَرِ رَجُلٍ) رواه ابن ماجه. واته: شتێکتان پێ بڵێن به‌لای منه‌وه مه‌ترسی له مه‌سیحی ده‌جال زیاتره به‌سه‌ر ئێوه‌وه؟ گووتمان: به‌ڵێ. فه‌رمووی: شیرکی نهێنی، پیاوێك هه‌ڵده‌ستێت نوێژه‌کات، جا نوێژه‌که‌ی جوان ده‌کات له‌و کاته‌ی ده‌بینێت که‌سێك ته‌ماشای ده‌کات.
2/ ریاکردن کرده‌وه باشه‌کان پووچه‌ڵ ده‌کاته‌وه، خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت: (يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَى كَالَّذِي يُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِر)، واته: ئه‌ی کۆمه‌ڵی باوه‌ڕداران: خێرو به‌خشینه‌کانتان به منه‌ت به‌سه‌رداکردن و ئازاردانه‌وه به‌تاڵ مه‌که‌نه‌وه، وه‌ك ئه‌و که‌سه‌ی ماڵه‌که‌ی له پێناوی ریاکاری خه‌ڵکه‌وه ده‌به‌خشێت و، بڕوای به خواو رۆژی دوایی نییه.
موسڵمانان:
چه‌ند هۆکارێك هه‌ن وا له مرۆڤ ده‌که‌ن تووشی ریا بێت، وه‌ك:
1/ به‌نده به دروستی خوای خۆی ناناسێت.
2/ تێرکردنی حه‌زی سوپاس و پێداهه‌ڵگووتن له‌لایه‌ن خه‌ڵکه‌وه.
3/ حه‌زکردن له ده‌رکه‌وتن و پله‌و پۆست.
4/ نه‌زانین و بێ ئاگاییی به سه‌ره‌نجامی ریاکاری. | 
