خواى گەورە ئێمەى موسڵمانی بۆ ئامانجى پەرستن دروست كردووە، وەک دەفەرموێ: (وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ) الذاريات:56. واتە: بێگومان من په‌رى و ئاده‌ميزادم دروست نه‌كردووه‌ ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ نه‌بێت كه‌ من بپه‌رستن‏ و فه‌رمانبه‌ردارم بن. وە ژيانێكى ديارى كراوى پێمان بەخشيوەو ھەر يەك لە ئێمە ميوانين لەم دونيايە (كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ، وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ) الرحمن:26و27. واتە: هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ى له‌سه‌ر رووى زه‌وين، هه‌ر هه‌مووى فه‌وتاوو تياچووه‌و ده‌بيَت بمرن.
جا ئەگەر ھەر موسوڵمانێك جوان بروانێت لە ژيانى خۆى سێ ئامۆژگارى گرنگى تێدايە بۆ بيرخستنەوە:
يەكەم: ھەموو رۆژێك لە تەمەنى دەروات و كەم دەبێتەوەو گرنگى پێ نادات، بەڵام ئەگەر چەند درھەم و پارەيەكى لە دەستدا زۆر نارەحەت دەبێت كە پارە وەك كورد دەڵێت: پارە چڵكى دەستەو مرۆڤ لەشی ساخ بێت ھەر بەدەستى دەھێنێتەوە، بەڵام ھەموو دونيا موڵكى تۆ بێ ناتوانی يەك چركە بگەرێنيتەوە، ئيمامى حەسەنى بەسرى: "يا ابن آدم, إنما أنت أيام, إذا ذهب يوم ذهب بعضك» واتە: ئەی ئادەمیزاد ژیانی تۆ چەند رۆژێکەو هەر رۆژێک کە دەڕوات بەشێکی تەمەنت کەم دەکاتەوەو دەڕوات.
پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر بێت) فەرمويەتى: " لاَتَزُولُ قَدَمَا ابْنِ آدَمَ، يَوْمَ الْقِيَامَةِ، مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ، حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ خَمْسٍ: عَنْ عُمُرِهِ فِيمَ أَفْنَاهُ، وَعَنْ شَبَابِهِ فِيمَ أَبْلاَهُ، وَمَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَفِيمَ أَنْفَقَهُ , وَمَاذَا عَمِلَ فِيمَا عَلِمَ " پرسیاری ئەو چوار شتە دەکرێ تەمەنت لە چی سەرف کردووە؟ گەنجایەتیت چۆن بەسەر بردووە؟ ماڵت چۆن پەیدا کردووەو چۆنت خەرج کردووە؟ ئەوەی دەتزانی چەندە کارو عەمەلت پێ کردووە؟
دەبێت زۆر بە ژيرانە لە گەڵ كات و سات دا ھەستيار بين بە شتى بێ كەڵك نەيبەينە سەر، چونكە دەبێتە حەسرەت و پشيمان بونەوە و ئەمەش دادی کەس نادات. کەواتە رۆیشتنی تەمەن دەبێ ببێتە زەنگی هۆشیارکەرەوەی ئێمەی مرۆڤ لە خەوی غەفڵەت و بێ ئاگایی، بۆ ئەوەی بتوانین بەردەوام خوامان وەبیر بێت و تەمەن لە کارو هەنگاوی چاکە بەرێ بکەین.
دووەم: ھەموو رۆژێك لە رزقى خواى گەورە دەخوات و لێپێچینەوەشی لەسەرە، جا ئەگەر بە حەڵاڵى پەيداى بكات خواى گەورە دوو پرسيارى لێ دەكات کە چۆن پەيدات كردو لە چيا سەرفت كرد؟ ئەگەر رزقەكەى حەرام بێت خواى گەورە سزاى توندى دەدات.
رزق پەيدا كردن بە حەڵاڵى شانازيەو شەرفە بۆ مرۆڤ، رۆژێك پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر بێت) پياوێكى بينى ناوى سەعد بوو ناو لەپى دەستەكانى زۆر زبرو رەش و زامدار بوو پێ فەرموو: دەستەكانت بۆ وايان لێھاتووە؟ لە وڵام دا كابرا وتى: من دەچم بۆ ئەو دەشتە دار دەبڕم و كۆى دەكەمەوە پاشان دەيھێنمەوە دەيفرۆشم منداڵەكانى خۆم و برا شەھيدەكەمى پێ بەخێو دەكەم.
پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر بێت) فەرموى دەستەكانتم بدەرێ: ماچى ناو دەستى كابراى كردو ھەردوو دەستى بەرزەوە كردو فەرموى: خەڵكينە ئەمە ئەو دوو دەستەيە كە خواى گەورە فەخرو شانازى پێوە ئەكات لاى فريشتەكانى، كە وابێت ئەگەر پرسيارێ لە خۆمان بكەين رۆژانە؟ ئايا رزقي خۆم حەلال كردووە، زەكات و صەدەقەى لێدەدەم، قەناعەتم بەرزقى خۆم ھەيە بە ھاناى ھەژارو نەخۆش و لێقەوماوانەوە دەچم؟ دڵى منداڵى بێ باوكم خۆش كردووە؟ یان لەسەر چنگ کەوتنی رزق و رۆزی دڵی چەند کەسم رەنجاندووە! ئەمە کاتێکدا خوا رازیقەو دەبێ بڕوای تەواومان بەوە هەبێت. یان كورد دەڵێت : كەس رزقى كەس ناخوات.
پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر بێت) فەرمویەتى: (لَا تَسْتَبْطِئُوا الرِّزْقَ؛ فَإنَّهُ لَمْ يَكُنْ عَبْدٌ لِيَمُوتَ حَتَّى يَبْلُغَ آخِر رِزْقٍ هُوَ لَهُ، فَأَجْملُوا في الطَّلَبِ: أخْذِ الْحلال، وَتَرْكِ الحَرامِ)رواه ابن حبان.
وە لە فەرمودەيەكى قودسيدا كە لە موسنەدى ئيمام ئەحمەدا ھاتووە: قال رسول الله -صلّى الله عليه وسلّم-: "قالَ اللَّهُ عزَّ وجلَّ: يا ابنَ آدمَ تفرَّغ لعبادَتي أملأُ صدرَكَ غنًى وأسُدَّ فقرَكَ وإلَّا تفعلْ ملأتُ صدرَكَ شُغلًا ولَم أسُدَّ فقرَكَ".
دونیا وه‌ك ئاوێكی سوێر وایه‌ چه‌ندی لێیبخۆیته‌وه‌ هه‌ر تێنوێتیت لێی ناشكێت‌و تێنووترت ده‌كات..! كه‌واته‌ زۆر گرنگه‌ بۆ مرۆڤ قه‌ناعه‌تی هه‌بێت به‌ رزق‌و رۆزی خۆی ئینجا له‌ هه‌ر ئاستێك دا بێت، په‌لامار بۆ كارو رزقی حه‌ڕام نه‌بات!
پێغه‌مبه‌رمان درودی خوای له‌سه‌ر بێت ده‌فه‌رموێ‌: (لو كان لابن آدَمَ وادِيَانِ من مَالٍ لَابْتَغَي وادِيًا ثَالِثًا)رواه البخاری، واته‌: ئه‌گه‌ر مرۆڤ دوو دۆڵ‌و شێوی له‌ زێڕ هه‌بیت داوای سێیه‌م یش ده‌كات.. چاوی به‌نی ئاده‌م پڕ نابێته‌وه‌ مه‌گه‌ر به‌ خۆڵ نه‌بێت!
سێيەم: ھەموو رۆژێك ھەنگاوێك لە ئاخيرەت و قيامەت و ئەجەلى خۆى نزيك دەبێتەوە بەڵام ھيچ بايەخێكى پێ نادات، بەرنامە دارێژى بۆ دانانێت چی ئامادە كردووە بۆ ئەو رۆژە سەختە؟
بگرە ھەموو بەرنامەو سەرنجێكى داوەتە ئەم دونياييە كە ھەر كۆتايي دێت بەڵام بەھەشت كۆتايي نايەت، ھارونە رەشيد لە كاتى سەرەمەرگدا بە براو منداڵەكان و ئەوانى لە دورى بوون وتى: بمبەن بۆ لاى قەبرەكەم، كە گەيشتە لاى گۆرەكەى خۆى زۆر گريا بەرى كردە لاى خەڵكەكەوە وتى: (مَا أَغْنَى عَنِّي مَالِيَهْ، هَلَكَ عَنِّي سُلْطَانِيَهْ)الحاقە: 28و29. واتە: ئه‌وه‌ته‌، ئه‌و ماڵ و سامانه‌ى كه‌ بووم، فريام نه‌كه‌وت (به‌لَكو نه‌ماو ته‌فرو تونا بوو)، ئه‌و ده‌سه‌لآته‌ى كه‌ بووم له‌ ده‌ستمدا نه‌ماو له‌ ده‌ستم چوو. پاشان سەرى بەرزەوە كرد بۆ ئاسمان وتى: يا من لايزول ملكە ارحم من زال ملكە.
خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێ‌: (ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا وَيَتَمَتَّعُوا وَيُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ)الحجر: 3. واته‌: (گه‌ر به‌ گوێیان نه‌كردی) لێیانبگه‌ڕێ‌ با بخۆن‌و بخۆنه‌وه‌و ڕابوێرن خۆزگه‌و ئاواتی زۆر بێ‌ ئاگایان ده‌كات (له‌ مردن‌و دوواڕۆژ) ئینجا له‌مه‌ودووا ده‌زانن..؟!
پێغه‌مبه‌ر عیسا سه‌لامی خوای له‌سه‌ربێت ده‌فه‌رموێ‌: ( اعبروها ولا تعمروها) واته‌ پێیدا ڕێ‌ بكه‌ن، به‌ڵام به‌ نیازی هه‌تا هه‌تایی دایمه‌كوتن! واته‌: به‌قه‌ده‌ر پێویستی ژیان كاری بۆ بكه‌ن نه‌ك له‌ خۆی زیاتر! بابمان ئاده‌م علیه‌ السلام ده‌فه‌رموێ‌: (لا تركنوا الی الدنیا) ڕا مه‌كه‌ن بۆ دونیا (چونكه‌ كاتیه‌و به‌جێ‌ ی دێڵن)!
لوقمانی حه‌كیم له‌ یه‌كێك له‌ ئامۆژگاریه‌كانی خۆی بۆ كوڕه‌كه‌ی ده‌یفه‌رموو: (يا بني ان الدنيا بحر عميق وقد غرق فيه ناس كثير! فلتكن سفينتك فيها التقوي) واته‌: ئه‌ی كوڕی شیرینم ئه‌وه‌ بزانه‌ دونیا ده‌ریایه‌كی زۆر قۆڵ‌و بێ‌ بنه‌.. خه‌ڵكێكی زۆر له‌ناوی‌و له‌ پێناویدا تیاچوون..با كه‌شتی سه‌رفرازی‌و رزگاربوونت (ته‌قوا) بێت..
لە كۆتايدا خۆ ئامادەكردن بۆ رۆژى دواى و بەدەستھێنانى رزقى حەڵال و تەمەن درێژيمان گەورەترين ئامۆژگاريە كە نابێت موسڵمان لە بيرى بكات و پێویستە دەرسی لێ وەربگریت، ئەمە نیشانەی ژیری و سەرکەوتنە، پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر بێت) دەفەرموێ: (الكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ المَوْتِ، وَالعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَهُ هَوَاهَا وَتَمَنَّى عَلَى اللَّهِ)رواه الترمذي.