رۆژووگرتن لە ئایینەكاندا بەگشتیی پەرستشێكی دیارو هاوبەشە، لە ئیسلامیشدا فەرزێكی ئایینییە و گەلانی موسڵمان لەسەرتاپای جیهاندا سروت و كەلتووری خۆیان تێكەڵ بەم فەرزە ئایینییە كردووە.

ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە، زانینی هەندێك لە فەلسەفەی رۆژووە كە لێرەدا تەنیا ئاماژە بە سێ خاڵیان دەكەین:

1- خود چاودێریی: خۆگرتنەوەو بایكۆتكردنی خواردن و خواردنەوە بەشێوەیەكی ئارەزوومەندانە، جۆرێكە لە چاودێریكردنی خود لەلایەن خودەوە لەبەر خودا، ئەمەش ئەگەر ببێتە خەسڵەتێكی زۆربەی كاتی ژیانی مرۆڤـ، ئەوسا بەشێكی زۆری گەندەڵی و دیاردە نەخوازراوەكان كەم دەبنەوە.

2- زمان پاكی: لە یەكێك لە جیاوازییەكانی نێوان (صیام) و (صوم) ئەوەیە كە (صیام) زیاتر پەیوەستە بە دووركەوتنەوە لە شتە ماددییەكان، بەڵام (صوم) زیاتر بریتییە لە دووركەوتنەوە لە زێدەڕەویی بەكارهێنانی زمان لە باسی بێ سوود، هەروەها بریتییە لە پاراستنی زمان لە بەكارهێنانی وشەی نەشیاو.

بۆیە ئەگەر ئەم مانایە پەرەی پێ بدرێت، ئەوسا زمانی پاك دەبێتە فاكتەری كاری چاك لەنێو كۆمەڵگەدا.

3- ئازادیی رۆح: كاتێك خوای گەورە لە قورئاندا لە بری هەڵە و خەتاكانی مرۆڤ، داوای ئازادكردنی كۆیلەكان دەكات، ئەگەر نەبوو، داوای رۆژووگرتن لە مرۆڤ دەكات، واتە: رۆژووگرتن دەچێتە جێگەی ئازادیی بۆ كۆیلەكان، بەمەش دەردەكەوێت كە رۆژووگرتن لە یەكێك لە ماناكانیدا گێڕانەوەی ئازادییە بۆ دەروونی مرۆڤ و، زاڵبوونە بە سەر كۆت و بەندی داواكانی جەستەدا. بەڵام لەگەڵ ئەمانەشدا هێشتا زۆرێك دیاردەی نەخوازراو هەن كە ساڵانە لەگەڵ هاتنەوەی مانگی رۆژوودا سەر هەڵدەدەنەوە، لەوانەش وەك نموونە:

1- تا ئێستاش جیهانی ئیسلامیی كۆك نین لە سەر سوودوەرگرتن لە زانستی فەلەكناسی و مانگە دەستكردەكان و تەنكنۆلۆژیای نوێ بۆ دیاركردنی سەرەتای مانگی رەمەزان و پشت دەبەستن بەچاو كە لەم سەردەمەدا بە هۆی پیسبوونی ژینگە و زۆربوونی گازی دوانە ئۆكسیدی كاربۆن لە هەوادا زەحمەتە مانگی یەك شەوە ببینرێت.

2- هێشتا زۆرێك داوای ئەوە دەكەن كە تەواوی خواردنگە و چێشتخانەكان دابخرێن، تەنیا ژمارەیەكی كەمیان نەبێت، لەكاتێكدا دەبێت جیاوازی بكەین لە نێوان رێزگرتن لەرەمەزان و زەوتكردنی ئازادیی ئەوانی دی، چونكە شاری ئەم سەردەمە تێكەڵەیەكە لە تەواوی شوێنكەوتووانی ئایینە جیاوازەكان و كارو پیشە جیاوازەكان و دەكرێت خواردنگەكان كراوە بن بە شێوازێك رێزگرتن لە مانگی رۆژووش زامن بكەن.

3- هێشتا كێشەی نێوان نوێژكاران ماوە لەسەر ئەوەی كامیان راستترە؟ تەراویحی یازدە ركاتی یان بیست و سێ ركاتی؟ ئایا تەراویح سوننەتە لەماڵەوە بكرێت، یان لە مزگەوت و بە جەماعەت؟ ئایا كەی شەوی لەیلەتولقەدرە؟ ئایا سەرەتای رۆژووی كام وڵات راستتر بووە؟ ئایا كام جۆر نەخۆش و كام جۆر موسافیر دەتوانێت بەڕۆژوو نەبێت؟ ئایا كرێكاران دەتوانن دواتر رۆژوو بگرنەوە، یان هەر دەبێت بەرۆژوو بن؟ ئایا قوتابیان دەتوانن بەڕۆژوو نەبن لەبەر تاقیكردنەوەكان، یان نا؟ زەكات بە كێ بدرێت؟ چۆن بدرێت؟ چەندی بدرێت؟ ئایا سەرفترە دەبێت هەر بە گەنم و جۆ و برنج بێت، یان بە پارەش دەبێت؟ ئایا سوننەتی ئیعتیكاف لە سوجدەگای ماڵەوە دەكرێت، یان لە مزگەوتەكاندا؟ ئایا ئەوەی دەوامی فەرمانگەی هەیە بۆ خزمەتكردنی خەڵك بۆی هەیە داببڕێت بۆ ماوەی دە رۆژ بۆ ئیعتیكاف؟ ئایا فەتوا بۆ تاك دەدرێت، یان بۆ كۆ؟ ئایا فەتوا تەنیا داواكاری فەتوا پابەند دەكات، یان ئەوانی دیكەش؟

ئەم پرسیارانە و زۆری دیكەش هێشتا لەگەڵ هاتنەوەی هەموو رەمەزانێكدا دووبارە دەبنەوەو، هەرچەندە هەر گرووپ و دەستە و كەسایەتییەكیش وەڵامیان داوەتەوە، بەڵام وەڵامەكان هێشتا جیاواز و دژ بەیەكن.

4-  هێشتا دیاردەی رێزنەگرتن لە یەكدی بوونی هەیە، لە كاتێكدا پەیڕەوكردنی رێنماییە ئایینییەكان پەیوەستە بە ئازادییە تاكەكەسییەكانەوە، بەڵام هێشتا بەشێك لەوانەی خۆیان وەك عەلمانی و ئازادیخواز دەناسێنن، تانە و تەشەر و قسەی ناشیرین ئاراستەی رۆژووەوان دەكەن و، فێرنەبوون وەك تاكی عەلمانی ئەوروپی رێز لە بژاردەی هەر مرۆڤێك بگرن.

5- هێشتا دیاردەی زۆركردن لە منداڵان بۆ بەڕۆژووبوون لەلایەن هەندێك لە دایكان و باوكانەوە ماوە، بێئاگا لەوەی كە منداڵان ناكرێت زیاد لە توانای خۆیان لێ داوا بكرێت، بەتایبەت بۆ پەرستشە ئایینییەكان كە لە سەر بنەمای خۆشەویستی و ئارەزوومەندانەیە، نەك زۆرلێكردن.

6- هێشتا دیاردەی سواڵكردن و دەرۆزەكردن ماوە و بگرە لە رەمەزاندا سواڵكاران و دەرۆزەكارانی ناوەڕاست و باشووری عێراق و هەندێك لە وڵاتانی دراوسێش روو لە كوردستان دەكەن و، زۆر دیاردەی ناپەسەند لەگەڵ خۆیان دەهێنن و، بگرە ئارامی و كواڵیتی ژیانیش لە شارەكانی هەرێمدا تێكدەدەن.

7- هێشتا دیاردەی كۆنووستن لە مزگەوتەكاندا ماوە، لە كاتێكدا مزگەوت شوێنی نوێژكردنە بە جەماعەت، نەك شوێنی نووستن بە جەماعەت.

8. هێشتا دیاردەی زیادەڕەویی لە خواردن و خواردنەوە ماوە و، بەپێی داتاكنی وەزارەتی شارەوانیی هەرێم رۆژانە 7500 (حەوت هەزارو پێنجسەد) تۆن زبڵ و خاشاك هەیە كە نیوەی ئەم بڕە بریتییە لە پاشماوەی خۆراك، ئەم بڕەش لە رەمەزندا زیاتر دەبێت، لە كاتێكدا داتاكانی (دەبلیو ئێف پی) و (ئێف ئەی ئۆ) دەڵێن: نزیكەی یەك ملیار مرۆڤی برسی لە جیهاندا بوونیان هەیە.

ئەمە لە كاتێكدا رەمەزان مانگی كەمكردنەوەی خواردنە، كەچی زیاتر دەخورێت لە چاو مانگەكانی دیكەدا، بەمەش فەلسەفەی رۆژووی رەمەزان ون دەبێت.

8- هێشتا دیاردەی گرانكردنی شتومەك و بەرزكردنەوەی نرخەكان لە رەمەزاندا هەر ماوە، لە كاتێكدا دەبوایە بازرگانی موسڵمان بازاڕی هەرزان بكردایە، نەك گران، بەداخەوە ئەگەر شتێكیش هەرزان بكەن، ئەوە لەبەر ئەوەیە كە ماددەكە خراپ بووە، یان ماوەی بەسەرچوونی نزیك بۆتەوە.

9- هێشتا هاووڵاتیان لەوە نەگەیشتوون كە رۆژوو واتە بایكۆت، ئەوان دەتوانن بازاڕ هەرزان بكەن، ئەگەر پێكەوە بە كەمپینێك بایكۆتی هەر كاڵایەك بكەن، كاتێك نرخی بەرز دەبێتەوە، بەڵام هەتا ئێستا ئەو كۆئیرادەیە و ئەو فەرهەنگی بایكۆتكردنە لای هاووڵاتیانی ئێمە نەبۆتە كولتوور.

10- هێشتا هەندێك كە بەڕۆژوو نابن و بڕوایان بەڕۆژوو نییە، دێن ئازادیی ئەوانی دی پێشێل دەكەن و، واز لە بەڕۆژووەوان ناهێنن و دەپرسن: بۆچی خۆتان برسی و تینوو دەكەن؟ چۆن دەتوانن بەڕۆژوو بن؟ هەندێكی دیكەش كە خۆیان بەڕۆژوون، بە ناوی ئامۆژگارییەوە دەست دەخەنە نێو ژیانی تایبەتی تاكەكانی كۆمەڵگەوە و لە مانگی رەمەزاندا دەیان پرسیاری تایبەت ئاراستەی خەڵكانی دەوروبەریان دەكەن، لە جۆری: ئەمڕۆ بەڕۆژوویت؟ بۆ بەڕۆژوو نابیت؟ بۆچی تەنیا لەم مانگەدا سەرپۆشت كردووە؟ تۆ نوێژ ناكەیت، بۆچی بەڕۆژوو دەبیت؟

بە ئومێدی رەمەزانێكی ئارام و شارستانییانە و بە هیوای تێگەیشتنی باشتر و جوانتر لە پەرستش و رێوڕەسم و بۆنە ئاینییەكان بەگشتی.